Fırat nehrinin kıyısında bulunan Birecik'in nüfusu 2023 yılı TÜİK verilerine göre nüfusu 93 bin 866. Birecik'in önemli bir özelliği nesli tükenmeye yüz tutan Kelaynak Kuşlarının dünyada doğal olarak yaşadığı belli başlı birkaç yerden biri olmasıdır.

Birecik yüzey şekillerinin elverişliliği ve Fırat kenarında yer almasından dolayı tarih boyunca önemli yerleşimlere sahne olmuştur. 2. binde Hititlerin elinde bulunan Birecik MÖ 9. yüzyılda Asurların eline geçti. Birecik sırasıyla Pers Makedonya Roma ve Bizans egemenliklerini yaşadı. 780'de Arap işgaline uğradı. 11. Yüzyıl sonralarındaki Selçuklu egemenliğinden sonra yeniden Bizans'ın eline geçti. Artuklu Eyyubi Akkoyunlu ve Karakoyunlu dönemlerini 1502'de başlayan Safevi egemenliği izledi.

Birecik 1517'de Osmanlı topraklarına katıldı. 1919'da bir süre İngiliz işgalinde kaldı 19. yy. sonralarında Halep vilayetinin Urfa sancağına bağlı bir kaza iken Cumhuriyetle birlikte Şanlıurfa İline bağlandı. Birecik Kalesi kentteki tek önemli tarihsel yapıdır. Asurlar zamanında yapılmış çeşitli dönemlerde onarımdan geçmiştir. Büyük kesme taşlardan yapılmış yüksekliği 30-40 m'yi bulunan duvarları üstünde 12 burç bulunmaktadır. Birecik Belediyesi Cumhuriyet'ten önce kurulmuştur.

Yüzölçümü 852 km2 olan Birecik ilçesi kuzeyde Halfeti kuzeydoğuda Bozova doğuda Suruç ilçeleri güneyde Suriye batıda Gaziantep iliyle çevrilidir. Birecik sayılan merkezlere karayolu ile bağlanmaktadır. 1956'da Fırat üzerine o dönemde Türkiye'nin en uzun köprülerinden biri olan Birecik Köprüsü'nün yapılmasıyla büyük bir gelişme yaşamıştır.

İlçedeki temel ekonomik etkinlik tarım ve tarıma dayalı küçük sanayidir. Bitkisel üretim oldukça çeşitlenmiştir. İklimin ve toprakların elverişliliği nedeniyle buğday ve arpa gibi tahılların yanı sıra mercimek pamuk ve antepfıstığı gibi ürünler yetiştirilir. Şanlıurfa ilinde zeytinciliğin en gelişkin olduğu ilçe Birecik'tir. En çok küçükbaş hayvan beslenir; yağ peynir yün yapağı gibi hayvansal ürünler elde edilir. Sanayi başta dokuma ve gıda olmak üzere yetiştirilen tarım ürünlerinin işlenmesine dayanan küçük işyerlerinden oluşur.